کلسیم یکی از عناصر حیاتی موردنیاز گیاهان در خاک می‌باشد. کلسیم در دسته عناصر ماکرو قرار دارد. با اینکه میزان نیاز گیاهان به عنصر کلسیم در حد نیتروژن و فسفر نیست اما وجود کلسیم خاک در حد نیاز برای رشد و نمو گیاهان بسیار ضروری می‌باشد.
کلسیم خاک گیاهان را در برابر آفات و بیماری‌ها مقاوم می‌سازد. اما این به این معنی نیست که مصرف هرچه بیشتر کلسیم احتمال ابتلای گیاهان به بیماری‌ها را کاهش می‌دهد. درهنگام تزریق کلسیم به خاک باید به‌صورت اصولی عمل کنید زیرا استفاده بیش‌ازحد از آن سبب افزایش قلئیات خاک می‌شود. یعنی کلسیم زیاد با بالا بردن pH خاک از جذب سایر مواد مغذی توسط گیاه جلوگیری می‌کند.
برای مشاهده انواع نهاده‌های کشاورزی و نماتدکش گیاه‌پایه خرم بهار آتیس می‌توانید به صفحه محصولات سایت مراجعه نمایید.
برای اطلاع یافتن از اینکه خاک نیاز به کلسیم دارد یا خیر آزمایش حرفه‌ای خاک توصیه می‌شود. آزمایش حرفه‌ای مانند یک آزمایش ساده نیست و شما با انجام آن از میزان تمامی عناصر موجود در خاک و هم از سطح EC و pH مطلع خواهید شد. در آزمایش‌های حرفه‌ای خاک با انجام آزمایش نمونه خاک مشخص می‌شود که خاک دقیقاً به چه عناصری و از هرکدام به چه مقدار احتیاج دارد.
در این مقاله سعی داریم شما را با راهکارهای افزودن کلسیم به خاک آشنا نمائیم. با ما همراه باشید.
بالا بودن سطح کلسیم موجود در خاک به جذب کافی کلسیم توسط گیاه ربطی ندارد. در این راستا بهتر است با مفهوم CEC آشنا شویم. CEC یا ظرفیت تبادل کاتیونی به جذب کلسیم خاک توسط گیاه اشاره دارد.
پس CEC عبارت است از توانایی خاک در جذب و نگهداری مواد مغذی مهم همچون کلسیم که به شکل کاتیون یا همان یون‌های دارای بار مثبت هستند. اطلاع داشتن از سطح CEC خاک برای مطلع شدن از جذب کلسیم کافی توسط گیاه بسیار حائز اهمیت است.
اگر خاک حاوی کلسیم کافی باشد اما گیاه نتواند مفدار کلسیم موردنیاز خود را دریافت کند این موضوع به مناسب نبودن سطح CEC و pH خاک برمی‌گردد.
معمولاً خاک‌هایی که pH بالایی داشته باشند دارای کلسیم بالاتری خواهند بود. مناسب‌ترین سطح CEC و pH برای جذب کلسیم موردنیاز توسط گیاهان به ترتیب بین 7 تا 15 و 6.9 است. این نوع خاک حاوی 70 درصد کلسیم خواهد بود.
آزمایش حرفه‌ای خاک شما را از میزان CEC خاک نیز مطلع می‌کند. CEC بالا نشان‌دهنده بالا بودن مواد رسی و آلی موجود در خاک است که برای سلامت گیاه بسیار مفید می‌باشد. این نوع خاک در جذب و حفظ آب و مواد غذایی همچون کلسیم بسیار عالی عمل می‌کند. CEC پایین از شنی بودن خاک و فقر مواد مغذی خبر می‌دهد. این نوع خاک‌ها توانایی بسیار پایینی در جذب و نگهداری مواد مغذی دارند زیرا عناصر غذایی در این خاک شسته شده و به سرعت از بین می‌روند.
بر اساس سطح CEC و pH به دست آمده از آزمایش حرفه‌ای خاک می‌توانید درصورت نیاز برای افزایش قلئیات خاک به آن آهک بیفزایید و یا برای افزایش اسیدیته خاک به آن گوگرد اضافه کنید. همچنین بر اساس نیاز می‌توانید مواد آلی به خاک تزریق نمائید. شما با تنظیم این دو مولفه مهم یعنی CEC و pH می‌توانید جذب کلسیم توسط گیاه را به خوبی افزایش دهید.
نحوه حرکت کلسیم در یک گیاه زنده به اینگونه است که کلسیم با آب و یا از طریق تعرق از نوک ریشه شروع به حرکت به سمت بالا می‌کند. از این جهت آبیاری منظم و کافی برای گیاه بسیار مهم است.
درصورتی‌که گیاه با کمبود کلسیم مواجه باشد بافت‌های جدید همچون نوک ساقه‌ها یا برگ‌های تازه‌زوییده به درستی شکل نخواهند گرفت. کمبود کلسیم ابتدا بافت‌های جوان‌تر را درگیر می‌سازد و سبب توقف رشد و علفی شدن ظاهر گیاهان می‌شود. همچنین باعث می‌شود برگ‌های جوان کوچک و بدفرم باقی بمانند و لکه‌های کلروتیک قهوه‌ای‌رنگ در امتداد حاشیه این برگ‌ها نمایان شود. با گسترش یافتن این لکه‌ها بین آنها نوعی به‌هم‌پیوستگی در مرکز برگ‌ها ایجاد می‌شود.
با اینکه مطمئن‌ترین راه برای اطلاع از نیاز خاک به اصلاح آن و کمبود مواد مغذی، انجام آزمایش حرفه‌ای خاک می‌باشد اما شما با برخی علائم اولیه ناشی از کمبود کلسیم در گیاهان نیز می‌توانید برای رفع آن اقدام نمائید.
از علامت‌های رایج کمبود کلسیم کمبود در گیاهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کودهای کلسیم فراوانی وجود دارند که شما می‌توانید آنها را به خاک بیفزایید و یا به‌صورت اسپری کردن بر روی گیاهان استفاده کنید. شما باید بر اساس نیاز خود روش کوددهی مناسب را انتخاب کنید و همچنین میزان کافی از آن را در اختیار گیاه قرار دهید. میزان استفاده از کودهای حاوی کلسیم به شرایط مختلفی همچون سطح pH خاک، زمان و نوع گیاه در حال رشد بستگی دارد.
با توجه به اینکه گیاهان مواد مغذی موردنیاز خود را از طریق برگ‌ها بهتر دریافت می‌کنند بنابراین بهترین روش برای غلبه بر مشکل کمبود کلسیم در گیاهان محلول‌پاشی برگی کلسیم خواهد بود. محلول‌پاشی برگی به عنوان درمانگر مهم بیماری‌های گیاهان ظریف همچون نهال‌ها شناخته می‌شود. این روش تغذیه، کمبودهای خاک را به طور کامل اصلاح نمی‌کند و باید به‌عنوان مکمل تغذیه مورداستفاده قرار گیرد. از جمله کودهای مناسب جهت انجام محلول‌پاشی برگی می‌توان کودهای حاوی کلسیم همچون نیترات کلسیم، استات کلسیم و کلرید کلسیم را نام برد.
آهک به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین منبع کلسیم شناخته می‌شود که برای اصلاح خاک می‌توانید آن را به کار گیرید اما به این نکته توجه داشته باشید که آهک با افزایش pH سبب کاهش اسیدیته خاک می‌شود.
از جمله منابع مهم آهک می‌توان کربنات کلسیم را نام برد. کربنات کلسیم یا آهک دولومیتی فواید فراوانی دارد زیرا حاوی مقدار زیادی کربنات کلسیم نیز هست و علاوه بر تامین کلسیم موردنیاز گیاه، pH خاک‌های کم‌منیزیم را نیز افزایش می‌دهد. اما درصورتی‌که خاک شما حاوی میزان کافی از منیزیم می‌باشد توصیه می‌کنیم از محصول دیگری جهت کوددهی استفاده کنید.
گچ به عنوان یک مکمل سریع کلسیم شناخته می‌شود که دارای CEC پایین بوده و بر افزایش میزان pH خاک هیچ تاثیری ندارد.
صدف زمینی یا پوسته صدف نیز منبع غنی از کلسیم می‌باشد اما به این دلیل که حلالیت پایینی دارد تاثیرگذاری آن سال‌ها به طول می‌انجامد. همچنین در افزایش pH خاک نیز بسیار کند عمل می‌کند.
بر خلاف خاکستر چوب‌های نرم که در افزایش کلسیم خاک هیچ تاثیری ندارند، خاکستر چوب‌های سخت سرشار از کلسیم می‌باشند که بخش عظیمی از نیاز خاک به کلسیم را تامین کرده و همچنین سبب افزایش pH خاک نیز می‌شوند. اگر قصد افزایش pH خاک را دارید به این نکته توجه داشته باشید که تاثیرگذاری آهک دوبرابر خاکستر چوب سخت خواهد بود.
سنگ نرم، فسفات کلوئیدی و یا سنگ فسفات نام دارد. سنگ فسفات در آزادسازی آهک سرعت بالاتری نسبت به آزاد کردن کلسیم دارد. همچنین حلالیت پایینی داشته و سبب افزایش متوسط pH خاک می‌شود.
این کود دارای فسفات بالا بوده و حلالیت بسیار پایینی دارد که کلسیم را دیرتر از آهک آزاد می‌کند. اگر قصد دارید pH خاک خود را به گونه‌ای متوسط افزایش دهید بهتر است از پودر استخوان استفاده کنید. این کود برای محصولات پیازدار و ریشه‌دار بسیار توصیه می‌شود.
پوسته تخم‌مرغ سرعت تجزیه بسیار پایینی دارد و به عنوان یک منبع مهم کلسیم شناخته می‌شود. پوسته تخم‌مرغ تاثیر بسیار فوق‌العاده‌ای در جلوگیری از پوسیده شدن انتهای شکوفه‌ها دارد. همچنین از آن به عنوان ماده آلی در کودهای کمپوست نیز استفاده می‌شود.
در این مقاله سعی کردیم به‌صورت مختصر به بررسی نحوه افزودن کلسیم به خاک بپردازیم. برخلاف اینکه نیاز خاک به کلسیم در حد نیتروژن و فسفر نمی‌باشد اما این عنصر نقش بسیار مهمی در تامین سلامت گیاه داشته و گیاه برای رشد بهتر هرچند کم اما به آن نیاز دارد. همانطور که گفته شد سطح CEC خاک به توانایی گیاهان در جذب کلسیم اشاره دارد و اگر گیاهان با وجود کلسیم کافی در خاک قادر به جذب آن نباشند این موضوع به پایین بودن سطح CEC برمی‌گردد. بنابراین لازم است که برای افزایش جذب کلسیم توسط گیاهان CEC را به خوبی تنظیم کنید.
