آفت کرم خراط که با نام پروانه فری شناخته می‌شود جزو دسته آفاتی می‌باشد که به مرور زمان تکامل یافته و روش‌های مقابله با آن نیز تغییر می‌یابد. کشاورزان در گذشته این آفت را به‌عنوان آفتی ثانویه می‌شناختند.
صفت ثانویه در رابطه با آفات به آفتی اطلاق می‌شود که درختان و گیاهان ضعیف را موردحمله خود قرار می‌دهد. درختانی که به هر دلیل از جمله آبیاری نامناسب، کمبود مواد مغذی، کمبود نور، هجوم آفات و بیماری‌ها و… دچار نوعی ضعف شده و بستری مناسب برای نفوذ کرم خراط مهیا کرده باشند.
اما متاسفانه کرم خراط امروزه تبدیل به یک آفت اولیه شده است. با این حال حتی درختان سالم و دارای مدیریت مناسب نیز در معرض هجوم این آفت قرار می‌گیرند. نکته مهم اینجاست که آفت کرم خراط هم درختان مثمر و هم درختان غیرمثمر را برای حمله هدف می‌گیرد.
در این مقاله سعی بر آن است که شما را با آفت کرم خراط آشنا نموده و به بررسی برخی اقدامات مراقبتی در مقابل آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
یکی دیگر از آفات مهم کشاورزی، که این روزه تبدیل به معضل برای کشاورزان مناطق مختلف کشور شده است آفت نماتد می‌باشد. نماتدکش خرم بهار آتیس با تاثیر بر انواع نماتد سبب کاهش تعداد نماتدها و نابودی بالای 70 درصد این آفت خواهد شد. برای مشاهده محصولات و خرید کود کشاورزی می‌توانید به فروشگاه خرم بهار آتیس مراجعه نمایید.
کرم خراط یا همان پروانه فری در شرایط آب‌وهوایی ایران دارای یک نسل در هر دو سال می‌باشد. این آفت به صورت لاروهای دارای سنین مختلف در داخل شاخههای گیاهان و درختان زمستان‌گذرانی می‌کند.
آن دسته از لاروهای این آفت که مراحل رشد را به طور کامل طی کرده‌اند در اواسط فصل بهار تبدیل به شفیره می‌شوند که پس از گذراندن این مرحله شفیره‌ها تبدیل به یک حشره کامل و بالغ خواهند شد. شب‌پره‌های آفت کرم خراط برای نخستین‌بار در اواخر فصل بهار مشهود می‌شوند.
حشرات بالغ این آفت به مواد مغذی احتیاجی ندارند. این حشرات اندام بسیار بزرگ و سنگینی داشته و به همین دلیل توانایی پروازهای طولانی را ندارند.
حشرات ماده این آفت پس از انجام عمل جفت‌گیری شروع به گذاشتن تخم‌های دسته‌جمعی می‌کنند. این تخم‌ها پس از گذشت تقریباً دوهفته تفریخ شده و لاروهای کوچک از داخل آنها به بیرون خارج می‌شوند. این لاروها پس از خروج از تخم‌ها از ناحیه سرشاخه‌ها و دمبرگ‌ها به شاخههای نازک‌تر نفوذ می‌کنند.
غالب سرشاخه‌های آلوده پس از اینکه مورد هجوم آفت قرار گرفتند خشکیده می‌شوند و برگ‌ها به شکل سبز خشک تا زمستان بر روی درختان باقی می‌مانند.
شاخهها و تنه درخت منبع اصلی تغذیه لاروها به حساب می‌آیند. لاروهای این حشره پس از تغذیه از تنه درخت و شاخهها فضولات نارنجی‌رنگ از خود ترشح کرده و آنها را از سوراخ ورودی و خروجی خود بیرون می‌ریزند. این فضولات معمولاً به شکل گلوله‌ای و کوچک هستند که پس از خروج در پای درختان آلوده تجمیع می‌شوند.
تجمع فضولات به خوبی نشان‌دهنده پیدایش آفت پروانه فری خواهد بود. لاروها با گذشت زمان رشد و توسعه می‌یابند و محل زندگی و تغذیه خود را از شاخههای نازک به داخل شاخه‌هایی با ضخامت بالاتر تغییر می‌دهند. درصورتی که جلوی رشد این لاروها را نگیرید رفته رفته شاخههای قطور و درنهایت تنه درخت را مورد هدف قرار داده و سبب نابودی کامل درخت می‌شوند.
لاروهای آفت پروانه فری توسط تارهای بسیار نازکی جابه‌جا می‌شوند که این تارها به وسیله غدد دهانی خود لاروها ایجاد شده‌اند. لاروها از این تارها برای منتقل شدن از شاخههای نازک‌تر به شاخههای ضخیم‌تر استفاده می‌کنند.
این لاروها برای اینکه به طور کامل رشد کنند و مراحل تغذیه‌ای خود را تماماً سپری کنند نیاز به 2 تا 3بار جابه‌جایی دارند. با حرکت لاروها کانال‌هایی مستقیم در دل چوب‌های درختان آلوده به وجود می‌آید که طول آنها حدوداً به 30 تا 40 سانتی‌متر می‌رسد. گاهی بسته به نوع درخت میزبان ممکن است طول کانال‌ها به یک مترهم برسد.
جمعیت کرم خراط یا پروانه چوبخوار فری در سالهای اخیر به دلایل مختلف افزایش چشمگیری داشته است. خساراتی که این آفت به درختان و باغ تحمیل می‌کند بسیار گسترده می‌باشد.
خسارت این آفت مربوط به مراحل لاروی آن می‌باشد. به‌طوری‌که با تغذیه از چوب و شاخههای درختان، مغز شاخهها را خورده و آنها را دچار پوکی می‌کند.
سپس شاخهها اغلب بر اثر وزن بالای میوه‌ها شکسته و بر روی زمین می‌افتند. این آفت حتی برداشت‌کنندگان میوه‌ها را هنگام بالا رفتن از درخت برای چیدن میوه‌ها دچار مشکل می‌کند و خسارات فراوانی بر مزرعه و باغ تحمیل می‌نماید.
در زیر به برخی از مهم‌ترین و عمده‌‌ترین دلایل افزایش جمعیت و خسارات واردشده توسط این آفت اشاره شده است:
مسلماً درختانی که از شرایط مدیریتی و مراقبتی مناسب همچون آبیاری اصولی و منظم، تغذیه صحیح، نور مناسب و… برخوردار هستند سالم و شاداب‌تر بوده و ضمن باردهی بسیار عالی دربرابر امراض مختلف و عوامل بیمارگر همچون آفات و بیماری‌ها مقاومت بسیار بالایی خواهند داشت. دانشمندان و کشاورزان طی کسب تجربه‌های فراوان به این موضوع به خوبی پی برده‌اند.
همچنین دانشمندان دریافته‌اند که درختان دارای ضعف شدید نوعی مواد شیمیایی تحریک‌کننده از خود ترشح می‌کنند که این مواد آفات و حشرات مضر را به سمت درختان هدایت می‌کنند.
اما درختان سالم و برخوردار از شرایط مدیریتی مناسب نه تنها آفات را جذب خود نمی‌کنند بلکه توسط برخی عوامل همچون جریان شیره گیاهی و ریشه‌زایی مجدد دربرابر حمله آفات به خوبی مقاومت کرده و از گزند آنها به خوبی در امان می‌باشند.
معمولاً کم‌آبی، تغذیه نامناسب درختان و کشت نهال‌ها در زمین‌های دارای خاک آهکی و سنگلاخی و سایر عوامل ناشی از مدیریت نامناسب بستر کشت باعث شده تا باغاتی که در نواحی مرکزی ایران احداث شده و دارای شرایط اقلیمی گرم و خشک می‌باشند دچار ضعف عمومی شوند و به شدت ضربه‌پذیر باشند. تمامی نکات گفته‌شده درختان را در معرض خطر جدی هجوم کرم خراط قرار می‌دهد.
از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه در برابر این آفت می‌توان به آبیاری کافی و اصولی اشاره کرد. بااینکه درختان قوی و دارای سلامت کافی از گزند این آفت به خوبی در امان هستند اما بازهم ممکن است این درختان در معرض آفت کرم خراط قرار گیرند.
درصورت بروز این آفت از تله‌های فرمونی برای به دام انداختن حشرات بالغ استفاده نمایید. با این راه آفت در تخم‌ریزی ناتوان مانده و این مسئله به خوبی در کاهش رشد و جمعیت کرم خراط موثر خواهد بود.
ناگفته نماند که در دهه‌های گذشته برای نابودی این آفت از خمیر آنتی تارلو و سیم مفتول استفاده می‌شد اما این روش در امر ریشه‌کن کردن آفت چندان مفید نبود.
عوامل دیگری نیز وجود دارند که در نابودسازی این آفت موثر عمل می‌کنند. از جمله آنها می‌توان به سرمای شدید زمستان، دشمنان طبیعی آفت، تقویت درختان با مواد مغذی مناسب و توجه به اصول باغداری در احداث باغات اشاره کرد.
همچنین شما می‌توانید لاروهای جوان را با استفاده از سموم لاروکش مناسب مهار نمائید و یا شاخه‌هایی که شدت آلودگی بالایی دارند را هرس کنید. نصب تله نوری نیز از اقدامات دیگر جهت غلبه بر جمعیت این آفت می‌باشد.
در این مقاله سعی کردیم شما را با آفت پروانه چوبخوار فری یا همان کرم خراط آشنا نمائیم. همانطور که گفته شد سرعت رشد این آفت بسیار بالا است و با تکثیر زیاد می‌تواند تاثیرات بسیار مخربی در مزرعه و باغ بر جای بگذارد.
شما بلافاصله پس از مطلع شدن از بروز این آفت می‌باید اقدامات کنترلی لازم را در باغ انجام داده و نسبت به کنترل آنها اقدام نمائید و جلوی رشد و توسعه جمعیت آن را بگیرید.
پیشنهاد می‌کنیم جهت تشخیص آفت با یک متخصص حوزه گیاه‌پزشکی مشورت نمائید. همچنین می‌توانید برای تهیه سموم و یا تهیه کود مناسب جهت تغذیه درختان به سایت شرکت خرم‌بهار آتیس مراجعه کنید.
