کاشت پسته نیاز به بررسی همه‌جانبه شرایط و محیط و امکانات قابل دسترسی دارد. جهت احداث باغ پسته و کاشت درخت پسته باید به مواردی مانند خاک، دما و آب منطقه مورد نظر جهت روش کاشت درخت پسته، الگوی کاشت (تهیه نقشه کشت)، نوع اقلیم آب و هوایی، تهیه نهال سالم و آماده‌سازی زمین توجه نمود.
می‌توانید برای آشنایی بیشتر با نهاده‌های کشاورزی آتیس و خرید کود کشاورزی از صفحه محصولات سایت ما دیدن کنید.
درخت پسته، بومی آسیای غربی و آسیای صغیر بوده و دارای یک دوره رشدی نسبتا طولانی قبل از سن بلوغ و باروری می‌باشد. این گیاه در پنج تا شش سالگی شروع به تولید میوه به میزان کم می‌کند و در سن ده تا دوازده سالگی به باروری کامل می‌رسد.
پسته درختی دوپایه، با گل نر و ماده سوار بر روی درختان جداگانه است. بنابراین، برای تولید محصول و احداث باغ پسته، به هر دو درختان نر و ماده نیاز داریم. گرده‌افشانی پسته به عهده باد است؛ درخت پسته برگ‌ریز است و باروری متناوب دارد؛ بدان معنی که محصول یک سال در میان بیشتر است که به آن سال‌آوری می‌گویند.
خاک درخت پسته باید دارای خصوصیات و شرایط مناسبی باشد که شامل موارد زیر می‌شود:
Ph مناسب خاک برای کاشت درخت پسته باید بین عدد 7 تا 8 باشد. این امر باعث می‌شود که عناصر غذایی در خاک بهتر جذب شوند و رشد درخت پسته بهبود یابد.
خاک با بافتی سبک که شامل مواد آلی و عناصر مغذی مورد نیاز است، برای رشد درخت پسته مناسب است. این خاک به دلیل اینکه بافت سبکی دارد، زهکشی بسیار خوبی نیز دارد و از نظر این ویژگی می‌تواند کمک بسیار زیادی به رشد بهتر درختان پسته کند.
خاک باید دارای مقادیر کافی از عناصر غذایی مانند فسفر، پتاسیم و نیتروژن باشد که در رشد و تکامل درخت پسته بسیار مؤثر هستند. این عناصر غذایی باعث رشد سریع ریشه‌ها و بالا رفتن سرعت رشد درخت پسته می‌شوند.
خاک برای کاشت درخت پسته باید دارای زهکشی مناسب باشد، به عبارت دیگر باید خاک خشک باشد تا ریشه‌های درخت پسته آسیبی نبینند. همچنین، خاک باید دارای زهکشی مناسبی باشد تا آب به خوبی از آن عبور کند و ریشه درخت پسته دسترسی کافی به آب داشته باشد.
خاک‌هایی با میزان اسیدیته بین 7/1 تا 7/8، بهترین خاک برای کاشت نهال پسته هستند. بهتر است قبل از کاشت نهال پسته، خاک را به خوبی شخم زده و زهکشی نمود تا ریشه بتواند به خوبی در خاک رشد کرده و از منابع مفید خاک بهره ببرد. درختان پسته در خاک‌های شنی لومی و با عمق زیاد عملکرد بهتری دارند.
درختان پسته در واقع به کمی تغییر در pH مقاوم هستند و می توانند در صورت لزوم شرایط قلیایی بالاتر را نیز تحمل کنند. توانایی گسترش ریشه‌های عمیق در درخت پسته موجب تحمل سطوح مختلف pH می‌شود. ریشه درختان پسته می‌تواند رطوبت و مواد مغذی را در بسیاری از انواع خاک، مانند لایه‌های سنگ جستجو کند؛ به جای اینکه به یک منطقه محدود با pH کم یا زیاد اکتفا نماید.
یکی از مشکلات باغ پسته سرمازدگی است؛ هر چه خاک عمق بیشتری داشته باشد توانایی آن برای جذب گرما بیشتر است. یکی از مزیت‌های رنگ تیره خاک‌ها این است که باعث می‌شود گرمای بیشتری را جذب کند و خاک‌های تیره نسبت به خاک‌های روشن دیرتر حرارت خود را از دست می‌دهند.
در مناطقی که خاک سبک و حاوی مقدار زیادی رس دارند، احتمال سرمازدگی بیشتر است؛ در خاک‌های سبک توصیه می‌شود قبل از سرمازدگی آبیاری انجام شود. زمانی که خاک، آب کافی داشته باشد ذخیره و انتقال گرما در آن بهتر صورت می‌گیرد.
برای بررسی اقلیم حاکم بر هر منطقه باید عوامل مهمی از جمله آب وهوا، میزان بارندگی، رطوبت نسبی، ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی در نظر گرفت. اقلیم مناسب جهت احداث باغ پسته، مناطقی است که دارای تابستان‌های گرم و خشک و طولانی هستند.
درجه حرارت حدود 38 درجه سانتی‌گراد در تابستان باعث تولید مقدار زیادی محصول با کیفیت می‌گردد. به طور کلی مناطق نیمه بیابانی که تابستان‌های گرم و خشک، طولانی مدت با رطوبت کم و زمستان‌هایی سرد دارند، برای کاشت نهال پسته مناسب هستند. رطوبت نسبی و مناسب منطقه در زمان گرده‌افشانی باید بین 35 تا 50 درصد باشد.
همچنین پس از ریختن برگ‌ها، درختان پسته نیاز به یک دوره خواب زمستانی حدود شش هفته با درجه حرارت بین صفر تا 7- درجه سانتی‌گراد دارند تا نیاز سرمایی آن‌ها برطرف گردد. سرمای طولانی مدت و دمای 12- درجه سانتی‌گراد درختان را از بین می‌برد. بنابراین باید حتما در هنگام کاشت نهال پسته به میزان سرمای منطقه و شرایط آب وهوایی و اقلیمی توجه نمود. برای کاشت درخت پسته در تهران یا سایر نقاط ایران باید حتما شرایط اقلیمی آن منطقه را بررسی نمود.
کاشت درختان پسته در مناطق سردسیر به دلیل شرایط آب و هوایی دشوار و نامناسب، چالش‌های زیادی را برای کشاورزان این مناطق ایجاد می‌کند. درخت پسته تحمل هوای سرد و یخبندان را ندارد اما مقاومت بسیار خوبی نسبت به خشکی از خود نشان می‌دهد.
رطوبت زیاد هنگام گرده‌افشانی پسته، تشکیل میوه را می‌دهد و از سوی دیگر احتمال بروز بیماری‌های قارچی را افزایش می‌دهد. برای کاشت پسته در مناطق سردسیر، باید محلی با نور خورشید کافی و بهترین دسترسی به آب انتخاب شود. مناطقی که با سرماهای بهاره ناگهانی و شدید مواجه هستند، برای کاشت پسته مناسب نمی‌باشند.
همچنین برای کاشت درخت پسته در مناطق سردسیر، خاک آن مناطق باید دارای مواد آلی و عناصر غذایی کافی باشد تا به رشد درخت پسته کمک کند. برای کاشت پسته در مناطق سردسیر، انتخاب ارقام مناسب، نوع خاک، شرایط آب و هوایی و محل کاشت مهم است؛ که از طریق مشاوره با کارشناسان کشاورزی و انجام آزمایشات خاک، می‌توان به آن دست یافت.
کاشت درخت پسته در مناطق گرمسیر بیشتر توصیه می‌شود. در فصل رشد، دمای مناسب برای رشد درختان پسته بین 25 تا 38 درجه سانتی‌گراد است. حداقل و حداکثر دمای مناسب برای کاشت درختان پسته بین 20 تا 42 درجه سانتی‌گراد است. بنابراین مناطقی که برای کاشت درخت پسته مناسب اند، مناطقی هستند که آب وهوای گرم و مقداری خشک دارند.
یکی از عوامل تعیین کننده برای سازگاری و یا عدم سازگاری نهال پسته، دمای هوا می‌باشد. اگر دمای منطقه با رقم پسته سازگار و مناسب نباشد، پس از کاشت، نهال پسته طی دو تا سه سال به طور کامل از بین می‌رود. دمای هوای منطقه در سه موقعیت زمانی باید بررسی گردد که شامل موارد زیر می‌باشد:
در فصل زمستان جهت تامین نیاز سرمایی باغ پسته، دما باید بررسی گردد. ارقام تجاری پسته نیاز دارند بین 600 تا 1200 ساعت در دمای بین صفر تا هفت سانتی‌گراد قرار بگیرند. محصول‌دهی درختانی که کمتر از ششصد ساعت در معرض سرما قرار داشته باشند، با مشکل مواجه خواهد شد.
برای رشد درختان پسته در فصل رشد، دمای مناسب بین 25 تا 38 درجه سانتی‌گراد است. حداقل و حداکثر دمای مناسب برای کاشت درختان پسته بین 20 تا 42 درجه سانتی‌گراد است. کاشت درخت پسته در مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود؛ زیرا درخت پسته با دمای پایین سازگاری نداشته و دچار سرمازدگی می‌شود.
دما در زمان گرده‌افشانی درختان پسته در فصل بهار بین 16 تا 22 درجه سانتی‌گراد مناسب است. در زمان گرده‌افشانی دمای محیط نباید کمتر از 10 و بیشتر از 30 درجه سانتی‌گراد باشد.
بررسی رطوبت منطقه در فصل رشد و در زمان گرده‌افشانی جهت احداث باغ پسته مهم است.
رطوبت مناسب برای رشد درختان پسته بین 25 تا 35 درصد است. درختان پسته نمی‌توانند رطوبت زیاد و بالاتر از 60 درصد را تحمل کنند.
رطوبت بین 35 تا 50 درصد برای گرده‌افشانی مناسب است. رطوبت بیشتر از 70 درصد می‌تواند گرده‌افشانی را با مشکلی جدی مواجه کند.
درخت پسته دوپایه است یعنی گل‌های نر و ماده بر روی دوپایه مجزا از هم‌قرار دارند و در باغ پسته باید درختان نر و ماده که دو درخت مجزا از هم هستند با آرایش مناسبی کشت شوند. اصل موضوع از این قرار است که گرده‌ها از گل‌های درخت نر آزاد شده و به وسیله باد در هوا پراکنده می‌شوند و روی گل‌های درخت ماده قرار می‌گیرند. پس از گرده‌افشانی هم تلقیح باید صورت بگیرد تا پسته تشکیل شود.
زمان مناسب گرده‌افشانی درختان پسته به دلیل شرایط آب وهوایی باغ و نوع رقم پسته کشت شده متفاوت است و معمولاً تورم جوانه گل‌های نر و ماده (باید دقت داشت که جوانه‌های گل‌های نر از نظر شکل ظاهری متورم‌تر و درشت‌تر هستند) از اواخر اسفندماه و با آغاز سبزشدن درختان پسته تا اواسط فروردین‌ماه، شروع می‌شود.
گل‌های نر و ماده پسته خوشه‌ای بوده و بدون گلبرگ هستند. گل‌های ماده به دلیل عدم داشتن شهد، هیچ جذابیتی برای حشرات ندارند. هم زمان با باز شدن برگ‌ها عموماً گل‌های نر و ماده درخت پسته نیز باز می‌شوند. بعضی رقم‌ها پسته گل‌های نرشان زودتر از گل‌های ماده همان رقم به مرحله شکوفایی می‌رسند و گرده‌شان آزاد می‌شود.
هنگامی که نحوه قرارگیری درختان نر و ماده در باغ پسته درست و اصولی نباشد، اختلال در گرده‌افشانی پسته صورت می‌گیرد، گل‌ها می‌ریزند و میوه‌ها پوک می‌شوند. بهترین نتیجه برای گرده‌افشانی پسته در نسبت یک به هشت یا یک به ده درخت نر به ماده پسته است؛ اما در برخی مناطق دنیا هم نسبت یک به پانزده درختان کاشته می‌شوند.
متأسفانه در برخی باغ‌های پسته کشور نسبت درختان نر به ماده یک به بیست و پنج است و این تعداد درخت نر خیلی کم است و درصد گرده‌افشانی مؤثر را کاهش می‌دهد. باید دقت داشت که نقش درختان نر در گرده‌افشانی پسته بسیار مهم است و اگر در باغات پسته تعداد درختان نر کم باشد نباید انتظار عملکرد مناسب را داشت.
گل‌های پسته بدون گلبرگ و شهد هستند و جذابیتی برای حشرات گرده‌افشان مخصوصاً زنبورعسل ندارند؛ ممکن است زنبورعسل برای جمع‌آوری گرده، گل‌های نر را جستجو کند؛ اما در گرده‌افشانی نقشی ندارد. گرده‌افشانی درختان پسته به کمک جریان هوا (باد) صورت می‌گیرد.
نبود جریان هوا (باد) و آب وهوای بارانی شرایط نامساعدی را برای جابه‌جایی دانه‌های گرده ایجاد می‌کند. بادهای شدید و طوفانی منجر به خشک‌شدن سطح کلاله گل‌های ماده می‌شود. همچنین بارندگی و نشستن گرد و غبار بر روی گل‌ها، موجب شست و شوی سطح کلاله و ازبین رفتن چسبندگی آن می‌شود.
امکان دارد در زمان گرده‌افشانی پسته سرعت باد و جابه‌جایی هوا به میزان کافی نباشد و یا در زمان گرده‌افشانی به‌صورت طبیعی ممکن است برخی عوامل باعث کم‌شدن تعداد دانه گرده درخت نر و کاهش پراکنش گرده‌ها در باغ شوند و نیاز به گرده‌افشانی مصنوعی باشد.
به همین دلیل با استفاده از آن می‌توان به گرده‌افشانی بهتر و در نتیجه عملکرد بالاتر کمک کرد روش گرده‌افشانی مصنوعی پسته متفاوتی وجود دارد و یکی از آن‌ها که اغلب استفاده می‌شود، جمع‌آوری دانه‌های گرده گل نر و قراردادن آن‌ها درون بطری در شرایط مناسب دمایی و رطوبتی است تا هنگامی که گل ماده آماده دریافت گرده نر باشد.
پس از باز شدن گل‌های ماده و آمادگی آن‌ها برای گرده‌افشانی، گرده‌های نگهداری شده درون بطری‌ها در ابتدای ردیف‌های باغ پسته قرار داده می‌شوند تا به‌وسیله باد جابه‌جا شوند و یا روی گل‌های ماده پاشیده می‌شوند.
تقریبا بین سه تا پنج روز، زمان پذیرش گرده نر توسط کلاله مادگی است. در زمانی که شرایط محیطی مناسب بوده و تأمین گرده مناسب و کافی انجام شود، دانه گرده بر روی کلاله مادگی در این دوره زمانی جوانه می‌زند و بعد از آن لوله گرده رشد کرده به تخمدان گل ماده وارد می‌شود و باعث تشکیل جنین می‌گردد. در صورت عدم گرده‌افشانی در زمان مناسب، گل‌ها ریزش کرده و اگر هم میوه‌هایی تشکیل شود فاقد جنین و پوک خواهد بود. حدود سه تا چهار هفته بعد از مرحله گل‌دهی، گل‌های گرده‌افشانی نشده ریزش پیدا می‌کنند.
می‌توانید برای آشنایی بیشتر با نهاده‌های کشاورزی آتیس و خرید کود کشاورزی از صفحه محصولات سایت ما دیدن کنید.
