نماتدها به گروهي از جانوران پرسلولي و كرمي يا نخي شكل گفته مي‌شود كه داراي ساختمان غير بندبند هستند و در يك يا دو انتها ممكن است باريكتر شده باشند. نماتدها از بي‌مهرگان هستند و در يك انتهاي بدن سر و در انتهاي ديگر دُم قرار دارد. نماتدها رشته اي يا كرمي شكل بوده ولي ماده برخي از آنها ممكن است متورم و باد كرده باشد. مانند نماتد ماده Meloidogyne گلابي شكل و Heterodera ليمويي شكل مي‌باشد. اندازه نماتدها متغير مي‌باشد و طول آنها در نماتدهاي انگل گياهي بين 10-1 ميلي متر است ولي در آسكاريس به 30-20 سانتي متر و در كرم پيوك به 120 سانتي متر هم مي‌رسد. بيشتر نماتدهاي انگل گياهي با چشم غير مسلح ديده نمي‌شود و نازك و نيمه شفاف هستند. حدود 1500 گونه نماتد شناخته شده است كه فقط 10% آنها انگل گياهان مي‌باشند. تقريباً در هر يك گرم خاك مرطوب100-5 نماتد وجود دارد كه از نظر تنوع بسيار متغير مي‌باشد و بسياري از آنها از باكتري ها، قارچ ها، جلبك ها و ساير نماتد ها تغذيه مي‌كنند.

شاخه نماتدهاپس از حشرات متنوع ترين جانوران مي‌باشند و در تمامي محيط ها وجود دارند و هر جا آثاري از رطوبت وجود داشته باشد، نماتدها هم هستند. نماتدهاي انگل گياهي داراي يك نيزه دهاني يا استايلت Stylete هستند كه در نماتدهاي آزاد-زي وجود ندارد. اكثراً نماتدهاي گياهي متعلق به راسته Tylenchida و تعداد كمي نيز در راسته Dorylaimida هستند. مري نماتدهاي انگل گياهي دو قسمتي است كه در قسمت مياني مري ماهيچه هايي براي مكش وجود دارند. استايلت براي نفوذ به سلول و تزريق بزاق به منظور حل كردن محتويات سلول به كار برده مي‌شوند.
دستگاه گوارش نماتدها از سه قسمت عمده تشكيل شده است :
قسمت جلويي، مياني و عقبي. قسمت جلويي دستگاه گوارش شامل دهان، حفره يا محوطه دهاني، مري و دريچه مياني روده مي‌باشد. قسمت مياني شامل روده و قسمت عقبي شامل دريچه بين روده و راست روده و مخرج مي‌باشد.
نماتدها فاقد دستگاه گردش خون و تنفس هستند و اكسيژن لازم براي تنفس خود را از طريق نفوذ به ديواره بدن بدست مي‌آورند. نماتدها موجوداتي دوجنسي هستند و داراي افراد نر و ماده بوده و توليدمثل از طريق جفت گيري انجام مي‌شود و مانند حشرات بنظر مي‌رسد، فرمون‌هاي جنسي در جلب نر‌و ماده موثر باشند. بكرزايي و هرمافروديسم (نرمادگي) نيز در نماتد ها ديده شده است. دوره زندگي نماتدها شامل يك مرحله تخم، 4 مرحله لاروي و يك مرحله بلوغ مي‌باشد. هر نماتدي در طول زندگي خود 4 بار تغيير جلد انجام ميدهد و معمولاً اولين تغيير جلد در داخل تخم انجام مي‌شود و نماتد به صورت لارو سن 2 از تخم خارج مي‌شود. بطور كلي نماتد ها موجودات هوازي هستند و براي فعاليت احتياج به اكسيژن دارند ولي دستگاه هاي خاص براي تنفس ندارند.
نماتدهاي انگل گياهي اغلب در خاك زندگي مي‌كنند و ريشه و ساير اندام هاي زير زميني گياه را مورد حمله قرار ميدهند. ولي برخي مانند نماتد گال دانه گندم و نماتد ساقه يونجه و پياز به اندام هاي هوايي گياه نيز حمله مي‌كنند.
نماتدهاي انگل گياهي بصورت خارجي و يا داخلي هستند. انگل هاي خارجي معمولاً در بيرون بافت گياه قرار دارند و با استايلت خود موادغذايي را از درون بافت گياه كسب مي‌كنند. ولي انگل هاي داخلي مانند Meloidogyne وارد بافت گياه شده و ممكن است تا ناحيه استوانه مركزي نيز پيشروي نمايند.
برخي نماتد ها مانند Meloidogyne مي‌‌توانند باعث شكسته شدن مقاومت گياهان به برخي قارچ‌هاي مولد پژمردگي آوندي مثل Fusarium شوند و از اين طريق بيماري را گسترش دهند.
نماتدها مي‌توانند در انتقال برخي قارچ ها و باكتري ها دخالت كنند ولي تنها در مورد برخي ويروسها بعنوان ناقل واقعي Vector شناخته شده اند.

علايم بيماريهاي ناشي از نماتدها:
بطوركلي علائم بيماريهاي ناشي از نماتدما شامل كوتولگي يا كم رشدي يا ضعف عمومي، علائم مشابه كمبود عناصر غذايي و پژمردگي در ساعات گرم روز است. روي اندامهاي هوايي، برخي نماتدها، گال يا غده هاي هوايي(روي برگها، ساقه و يا در بذر مانند نماتد گال دانه) ممكن است ايجاد كنند، پيچيدگي و تورم ساقه و برگ بر اثر نماتد ساقه يونجه نيز بوجود مي‌آيد. نكروز يا مرگ بافت در برگ يا جوانه برگي نيز در توت فرنگي ديده مي‌شود. در روي اندامهاي زير زميني گره هايي در اثر حمله نماتدها تشكيل مي‌شود. زخم و كم پشتي يا كم رشدي ريشه و كوتاه و كلفت شدن ريشه نيز ممكن است در اثر نماتدهاي انگل گياهي ديده ميشود.

طبقه بندي نماتدها همواره دستخوش تغيير و تحول بوده است و يك سيستم پذيرفته شده بين الملي ثابتي وجود ندارد ولي اكثر نماتولوژيست ها، آنها را در شاخه اي مستقل بنامNematoda قرار مي‌دهند. نماتدهاي انگل گياهي اكثراً در راسته Tylenchida قرار دارند ولي برخي نيز مانند نماتدهاي ناقل ويروسها در راسته Dorylimida جا دارند.
طبقه بندي نماتدها همواره دستخوش تغيير و تحول بوده است و يك سيستم پذيرفته شده بين الملي ثابتي وجود ندارد ولي اكثر نماتولوژيست ها، آنها را در شاخه اي مستقل بنامNematoda قرار مي‌دهند. نماتدهاي انگل گياهي اكثراً در راسته Tylenchida قرار دارند ولي برخي نيز مانند نماتدهاي ناقل ويروسها در راسته Dorylimida جا دارند.
برخي نماتدهاي مهم انگل گياهي:
نماتد گال دانه گندم :Angoina tritici
اين نماتد اولين نماتد انگل گياهي است كه در سال 1743 توسط Nidham انگليسي شناخته شد و در سراسر جهان گسترش يافته است ولي خسارت آن در صورت رعايت اصول فني و كنترلي ناچيز مي‌باشد. نماتد گال دانه به گندم و چاودار و گاهي به جو حمله مي‌كند. گلوم وگلومل ها در اثر نماتد پيچيده مي‌شود و ساقه هاي آلوده كوتاه مي‌شود و سطح برگها پيچيده و موجدار مي‌گردد. در خوشه بجاي تشكيل بذر گندم گالهاي تيره و بسيار سختي كه كوچكتر از گندم و كمي گرد نيز هستند تشكيل مي‌شود. در هر گال هزاران لارو جوان سن دوم به صورت غيرفعال وجود دارد كه در شرايط خشك ممكن است ساليان دراز باقي بماند و پس از جذب آب لاروهاي سن دوم از گال خارج شده و بدون تغذيه شروع به حركت در جستجوي ميزبان ميكند و درصورتيكه به ميزبان برسند از آن بالا رفته و شروع به تغذيه از برگ و ساقه مي‌كند (مرحله انگل خارجي) كه در اثر اين تغذيه برگ و ساقه پيچيده و موجدار مي‌شود. پس از تشكيل گل آذين، نماتدها خود را به آنها رسانده و وارد گل شده و از طريق كلاله وارد تخمدان ميشود و شروع به تغذيه مي‌كند (مرحله انگلي داخلي) اين نماتد با باكتري Clavibacter tritici همراه شده و بيماري خوشه صمغي را بوجود مي‌آورد.
كنترل بيماري:
تناوب زراعي 1 تا 2 ساله با گياهان غير ميزبان
بوجاري بذر و استفاده از بذور عاري از گالهاي نماتدي
نماتد مولد گره ريشه Root Knot Nematode
Meloidogyne spp.
مهمترين نماتد انگل گياهي است كه بيشترين خسارت را به انواع محصولات وارد مي‌كند و شايد بتوان گفت كه هيچ گياهي نيست كه مصون از آلودگي به اين نماتد نباشد. در ايران روي گياهان گوجه فرنگي، سيب زميني، چغندر و انواع كدوئيان اهميت دارند. علايم ناشي از اين نماتد بصورت كاهش رشد، زردي و گاهي پژمردگي گياه در ساعات گرم روز مي‌باشد. روي ريشه علايم به صورت برجستگي‌هايي گره مانند بوجود مي‌آيد كه در گياهان جوان ممكن است به مرگ گياه جوان شود.
نماتد نر كرمي شكل و نماتد ماده گلابي شكل است كه نماتد ماده پس از جفت گيري و يا حتي بدون جفت گيري با نماتد نر توليد تخم مي‌كنند و تخم ها را در داخل يك كيسه به نام Egg sac كه ژلاتيني است قرار مي‌دهد. تخمها ممكن است همگي و يا برخي از آنها در داخل و يا خارج بافت ريشه گذاشته شوند و سپس لاروها تفريخ (خروج لارو از تخم) شده و يا زمستانگذراني مي‌كنند و در بهار بعد تفريخ مي‌شوند.
كنترل
بهترين روش استفاده از ارقام مقاوم است.
دادن يخ آب زمستانه، كاشت زود هنگام و آفتابدهي خاك (سولاريزاسيون)
كنترل بيولوژيكي با برخي قارچها مثل Gliocladium و ‍Paecilomyces و برخي باكتريها مثل Pasturia penetrans
استفاده از نماتدكش هايي مثل اُكساميل و فناميفوس
نماتد هاي مولد سيست Cyst Nematodes
نماتدهاي مولد سيست دو جنس GloboderaوHeterodera در گياهان هستند. نماتدهاي مولد سيست بيماريهاي متنوع را بيشتر در مناطق گرم دنيا ايجاد مي‌كند، برخي گونه ها فقط به تعداد اندكي از گونه هاي گياهي حمله ميكنند و در مناطق جغرافيايي خاصي از دنيا فعاليت دارند، در حاليكه برخي ديگر به طيف وسيعي از ميزبانهاي گياهي حمله ميكنند و انتشار وسيع جهاني دارند. روي سيب زميني، گوجه فرنگي و بادمجان سيست ايجاد مي‌كند ولي روي سيب زميني خسارت آن بيشتر است.
نماتد سيست غلات، نماتد سيست سويا، نماتد سيست توتون، نماتد سيست شبدر و نماتد سيست چغندر قند از اين جمله مي‌باشد. وجه تشخيص گياهان آلوده به اين نماتد، وجود سيست روي ريشه ها، افشان شدن ريشه ها و توليد ريشه هاي فرعي زياد مي‌باشد.
نماتد مولد سيست چغندر قند Heterodera schachtii
اين نماتد علاوه بر چغندرقند به اسفناج و خاجيان نيز حمله ميكند ولي در چغندرقند مهمتر است و باعث كاهش حدود50-25 درصد محصول خصوصاً در مناطق گرم تر دنيا و در مناطقي كه چقندر قند را دير ميكارند، مي‌گردد. درايران در بسياري از مناطق مانند اصفهان، خراسان، فارس و آذربايجان خسارت زيادي به چغندرقند وارد مي‌كند. در مزارع آلوده چغندر قند، توده هاي كوچك تا بزرگي از گياهان پژمرده يا گياهان مرده و يا گياهان مسن كوتوله ديده مي‌شود كه تعداد ريشك هاي فرعي آنها افزايش يافته است.
در نماتد مولد سيست چغندر قند، تخم ها پس از تشكيل در بدن نماتد ماده كه ليمويي شكل است باقي مانده و به خارج ريخته نمي شود كه به آن سيست گويند. آلودگي مزرعه چغندر قند در مراحل اوليه موضعي است و بوته هاي آلوده دچار كم رشدي و زردي شده و اغلب پژمرده مي‌شوند. روي ريشه اصلي يا غده چغندر قند كه رشد كمي نيز دارد ريشك هاي فرعي و ظريف زيادي تشكيل مي‌شود و سيست هاي سفيد رنگ كوچك به اندازه سر سنجاق روي آنها ديده مي‌شود كه بعداً قهوه اي مي‌شوند. در اثر تداوم كاشت چغندرقند در يك مزرعه آلودگي سريعاً گسترش مي‌يابد. نماتد از طريق سيست هاي پر از تخم (حداكثر تا 12 سال) زمستانگذراني مي‌كند.
كنترل
تناوب طولاني مدت 7 تا8 ساله ممكن است موثر باشد. گياهاني مثل كلم، تربچه و شلغم در اثر اين نماتد چندان خسارت نمي بينند ولي باعث افزايش جمعيت نماتد ها مي‌شوند و در تناوب زراعي بهتر است از غلات و حبوبات و يونجه استفاده كرد.
كاشت زود تر از موعد بطوريكه گياهان بتوانند در دمايي كه نماتد ها كم و بيش غير فعال هستند نيز موثر است.
كنترل بيولوژيكي با دو قارچ Fusarium oxysporum و Acremonium strictum
نماتد ساقه و پياز Stem and Bulb nematode
نماتد ساقه و پياز Ditylenchus dipsaci در ايران روي يونجه و اسپرس وجود دارد. اين نماتد در شرايط آب و هوايي خنك فعاليت بيشتري دارد و يكي از مسايل مهم كشت يونجه در مناطق سردسيري مانند همدان مي‌باشد. از علايم اوليه حمله نماتد ساقه در يونجه تورم قاعده ساقه حوان است كه در همين حال رنگ ساقه نيز از بين كمي رود و روي آن برجستگي و فرورفتگي هايي ديده مي‌شود. گره هاي ساقه متورم و فاصله گره ها كم مي‌شود و ساقه كوتوله مي‌گردد. برگ هاي يونجه بعضاً سفيد شده و چروكيده و بدشكل مي‌شوند. اين نماتد با علوفه برداشت شده مخلوط مي‌شود و بنابراين در علوفه خشك يونجه آلوده و در يونجه هاي بذري هم وجود دارد. نماتد ساقه و يونجه بصورت تخم ممكن است زمستانگذراني كند ولي لارو سن چهارم يكي از مقاوم ترين مراحل دوره زندگي نماتد است كه مي‌تواند شرايط يخبندان و خشكي را تحمل كند. اين نماتد توسط بذر يونجه و قطعات گياهي آلوده به مناطق دور دست منتشر مي‌شود.

زعفران با نام علمی Crocus sativus L. به عنوان گران قیمت ترین محصول کشاورزي و دارویی جهان، جایگاه ویژهاي در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران داشته و در صنایع غذایی، بهداشتی، آرایشی و دارویی مصارف متعددي دارد.
سالانه در کشور ایران حدود 210 تن کلاله خشک از سطح حدود 62 هزار هکتار برداشت شده که این مقدار بیش از 90 درصد تولید جهانی این محصول ارزشمند را شامل میشود و د ر این بین استان خراسان رضوي با سطح زیر کشت بیش از 49 هزار هکتار و میزان تولید سالیانه 148 تن و استان خراسان جنوبی با سطح زیر کشت بیش از ۱۱هزار هکتار و میزان تولید 41 تن در سال، بیشترین سهم را در تولید ملی و جهانی این محصول دارا می باشند.
با توجه به اهمیت و جایگاه ارزنده زعفران در کشاورزي ایران ضرورت دارد تا در خصوص بهبود روشهاي کاشت و داشت این محصول ارزشمند تحقیقات جامعی صورت پذیرد و در این ارتباط اثرات وزن بنه مادري و مدیریت تغذیه اي گیاه به خصوص مصرف کودهاي آلی مهم تلقی میشود؛ چرا که کودهاي آلی در کشاورزي پایدار به عنوان جایگزینی براي کودهاي شیمیایی مطرح بوده و سبب افزایش حاصل خیزي خاك و رشد گیاه میگردند و مطالعه اثر این قبیل کودها بر گیاهان دارویی مهم نظیر زعفران داراي اهمیت است. در بین کودهاي سازگار با طبیعت، اسید هیومیک به عنوان یک اسید آلی بدون اثرات مخرب زیست محیطی باعث بهبود ساختار فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاك شده و به دلیل دارا بودن ترکیبات هورمونی، اثرات مثبت قابل ملاحظه اي بر شاخص هاي کمی و کیفی محصولات کشاورزي دارد.
برخی از محققین مطالعاتی را در زمینه اثر کودهاي آلی و زیستی بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران انجام داده اند. در پژوهشی اثرات کاربرد کودهاي بیولوژیک نیتروکسین و کود دلفارد بر رشد و عملکرد زعفران بررسی و گزارش شد که بیشترین تعداد گل در واحد سطح و عملکرد گل و کلاله با کاربرد کود دلفارد و بیشترین تعداد بنه خواهري با مصرف کود بیولوژیک نیتروکسین به دست آمد. در مطالعه دیگري گزارش شد که کاربرد منفرد و تلفیقی کود بیولوژیک نیتروکسین اثرات مثبت قابل ملاحظه اي بر کمیت و کیفیت زعفران اعمال نمود. در تحقیقی در کشور هند اثرات کاربرد توأم آزوسپریلوم و میکوریزا و نیز ازتوباکتر+ ورمی کمپوست بر عملکرد و تولید بنه در زعفران مثبت گزارش شد. در پژوهش دیگري نیز بیان شد که تلقیح منفرد یا تلفیقی زعفران با میکوریزا و باکتريهاي محرك رشد باعث افزایش قطر بنه و میزان گل آوري گردید. همچنین در مطالعه اي اثرات استفاده از بیوهورمون حاوي هیومیک و مواد بیولوژیکی فعال بر تعداد بنه خواهري و وزن تر و خشک کلاله زعفران مثبت گزارش شد.
یکی دیگر از فاکتورهاي مؤثر بر رشد و عملکرد زعفران، اندازه بنه هاي مادري جهت کشت میباشد. تحقیقات نشان داده است که براي کشت زعفران باید بنه هاي با وزن بالاتر از هشت گرم را انتخاب نمود، زیرا بنه هاي درشت نه تنها در همان سال اول تولید عملکرد مناسبی دارند، بلکه از طریق بچه زایی بیشتر و تولید بنه هاي خواهري درشت تر ظرفیت گل آوري و عملکرد مزرعه را براي سال بعد نیز افزایش میدهند. در پژوهشی گزارش شد که استفاده از بنه هاي مادري با وزن بالاي نه گرم اثرات مثبتی بر گل آوري و افزایش عملکرد زعفران داشت. در تحقیقات دیگري نیز ارتباط . موجود بین اندازه بنه مادري و عملکرد زعفران بررسی و نقش مثبت استفاده از بنه هاي درشت در تولید بنه هاي خواهري بزرگتر و بهبود عملکرد این گیاه مورد تأیید قرار گرفته است.

اثر هیومیک اسید گوگرددار بر عملکرد و جذب مواد در زیتون
کاربرد ترکیبی مناسب از کودهای آلی و معدنی میتواند روش تغذیهای مناسبی برای افزایش عملکرد کیفی و کمی محصول و کاهش اثرات زیست محیطی و هزینههای مربوط به آن باشد. در همین راستا تاثیر مقادیر مختلف اسید هیومیک گوگرددار آتیس بر روی عملکرد و جذب عناصر غذایی میوههای زیتون زرد، در آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بر روی درختان سه ساله در دانشگاه شریعتی در استان تهران طراحی و اجرا شد. تیمارهای اعمال شده شامل هیومیک اسید گوگرددار آتیس در چهار مقدار ۰، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین وزن تازه و وزن خشک میوه، کلروفیل ب و کاراتنوئید، نیتروژن و مس در تیمار هیومیک اسید ۲۰ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بالاترین مقدار کلروفیل آ و طول میوه نیز در تیمار شاهد مشاهده گردید. بالاترین مقدار پتایسم، آهن و منگنز نیز متعلق به تیمار ۳۰ کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک گوگرددار بود. گیاهان تیمار شده با تیمار ۲۵ کیلوگرم در هکتار اسیدهیومیک گوگرددار نیز بالاترین مقدار فسفر و روی را نشان دادند. در مجموع دادهها نشان میدهد مقادیر مختلف هیومیک اسید گوگرددار اثرات مثبتی در کیفیت و کمیت محصول داشتند.
Abstract : The combined application of organic and mineral fertilizers can be a proper way of nutrition management to increase the yield and quality and to mitigate environmental impacts of chemicals and the pertaining costs. The impact of different rates of sulfur-containing humic acid was studied on yield and nutrient uptake of the fruits of olive “Zard” three-year-old trees in a trial based on a Randomized Complete Block Design with three replications in Shariati College of Tehran, Iran. The studied treatment was sulfur-containing humic acid at four rates of 0, 20, 25 and 30 kg·ha−1, which was applied at two stages. The highest fresh weight, dry weight, chlorophyll b, carotenoid, N and Cu contents were related to humic acid rate of 20 kg·ha−1. The highest fruit length, chlorophyll a and total chlorophyll were observed in control. The highest K, Fe and Mn contents were obtained from plants treated with 30 kg·ha−1 humic acid. Plants treated with 25 kg·ha−1 exhibited the highest P and Zn contents. All in all, the application of sulfur-containing humic acid at different rates had favorable impacts on quantitative and qualitative traits of olive fruits.

Keywords: Humic Acid, Olive, Sulfur, Yield

امروزه در دنیا به دلیل محدودیت منابع آبی و خشکسالی و رشد روز افزون جمعیت، باعث شده است تا نیاز به محصولات غذایی افزایش یابد، در نتیجه اجرا پروژه هاي آبیاري و راه کارهایی که باعث نحولی در توسعه کشاورزي می شود از اهمیت ویژه اي برخوردار شود. از آنجا که ایران کشوري نیمه خشک است و میزان بارندگی سالانه در حال کاهش است و ما شاهد کمبود رطوبت در فصل رشد گیاه هستیم که موجب کمبود شدید عملکرد گیاهان زراعی شده است. بر این اساس در این نحقیق به ارائه راهکاري براي بالا بردن بهره وري گیاه از آب موجود در خاك و افزایش ظرفیت نگه داري آب در خاك در مناطق نیمه خشک اشاره شده است، که یکی از راه هاي مطمئن و با صرفه از لحاظ اقتصادي استفاده از مواد سوپر جاذب ها می باشد. به منظور مطالعه اثرات دو سوپر جاذب استاکوزورب و تراکوتم بر خصوصیات گیاهچهاي و عملکرد خیار گلخانهاي آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوك هاي کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه شهرك صنعتی شهرستان فردوس (خراسان جنوبی) اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که کاربرد سوپرجاذب ها باعث افزایش درصد و سرعت جوانه زنی افزایش ارتفاع بوته، کاهش میزان هدر روي آب و افزایش کسر زهکشی، می شود و بیشترین عملکرد بوته ها در آبیاري 60 درصد با بستر حاوي سوپر جاذب تراکوتم با میزان هیدروژل توصیه شده بدست آمد. هدف نهایی از اجرا این پروژه اصلاح خاك هاي خشک و غیر قابل کشت و نجات آن ها از خشکسالی با کمترین هزینه می باشد و همچنین افزایش کمی و کیفی محصولات باغی و زراعی که نقش اساسی در تولید ملی را دارند، بوده است.
واژگان کلیدي: سوپر جاذب ها، عملکرد خیار درختی، توسعه کشاورزي، افزایش تولید ملی.

نماتد مولد گره ريشه يكي از مهمترين عوامل خسارتزا در تمام مناطق كشت توتون مـ يباشـ د. در ايـن تحقيـقتأثير نماتودكشهاي فناميفوس و كادوزافوس در كنترل نمـاتد مولـد گـره ريشـ هMeloidogyne incognita Kofoid and White در شرايط گلداني انجام شد .آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي با 02 تيمـار شـامل دو نمـاتودكش در سه سطـح مختلف به ميـزان 04، 06 و 08 كيلوگرم در هكتار و سه زمان مصرف با تلقيح 3000 لارو و تخـم د ر هـركيلوگرم خاك گلدان به همراه يك تيمار شاهد آلوده و يك تيمار شاهد غير آلوده در چهار تكرار انجـام شـد. صـفا ت مختلف از قبيل تعداد توده تخم، تعداد تخم در هر توده، نمره گال، ضريب توليد مثـل، درصـد كنتـرل، تعـداد بـرگ ،وزن تر و خشك برگ، ارتفاع بوته، طول ريشه، وزن خشك و تر ريشه، درآمد ناخالص و قيمت هـر كيلـوگـرم توتـونمحاسبه گرديدند .بين تيمارها از نظر صفات مذكور (به جز تعداد برگ، وزن تر برگ و ارتفاع بوته) اخـتلاف معنـيدار مشاهده گرديد كه از لحاظ درصد كنترل، نماتودكش نماكور به ميزان 08 كيلوگرم در هكتـار بـا زمـان مصـرف يـكهفته قبل از نشاكاري مؤثرترين تيمار در اين مطالعه براي كنترل نماتد مولد گره ريشه معرفي گرديد.
واژگان كليدي: نماكور، راگبي ، توتون

پژوهش حاضر روي دو رقم کلزا (.Brassica napus L) با نامهـاي 401Hayola و RGS در آزمایـشگاه صـورتپذیرفت. در این پژوهش اثرات جیبرلیک اسید (3GA) با غلظت 05/0 میلیمولار، سالیسیلیک اسید (SA) با غلظـت 5میکرومولار، تحت غلظتهاي 75، 100 و 150 میلیمولار کلرید سدیم (NaCl) روي تغییرات یونهاي +Na و +K در اندامهوایی و ریشه، سطح ویژه برگی (SLA)، نسبت وزنی برگ (LWR)، نسبت سطح برگ به وزن خـشک کـل گیـاه (LAR) مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج بهدست آمده، با افزایش تنش شـوري مؤلفـه هـاي SLA, LWR و LARکاهش معنی داري نسبت به شاهد یافتند . همچنین با افزایش سطوح شوري، میزان یون سدیم در ریشه و انـدام هـواییدر هر دو رقم مذکور افزایش معنیداري یافت، اما در مورد یون پتاسیم با افزایش تنش شـوري کـاهش معنـیداري در ریشه و اندامهوایی مشاهده گردید. کاربرد جیبرلیک اسید و سالیسیلیک اسید موجب افزایش معنیدار LAR, LWRوSLA و نیز موجب افزایش یون پتاسیم و کاهش یون سدیم تحت تنش شـوري گردیـد. کـاربرد همزمـان جیبرلیـکاسید و سالیسیلیک اسید نیز اثرات بهتري را نشان داد. در این پژوهش نـشان داده شـد کـه در غلظـت بـالاي کلریـدسدیم (mM150)، جیبرلین فاقد اثر مشخص بر تیمار مذکور بود. رقم هایولا 401 از نظر صفات مورد مطالعه در ایـنآزمایش داراي نمود بهتري بوده و این رقم نسبت به رقم RGS از تحمل بیشتري در برابر تنش شوري برخوردار بود.
واژگان کلیدي: اندامهاي هوایی، ریشه، شوري، کلزا، +Na و +K

استفاده از مواد شيميايي يكي از موثرترين، سريعترين و در دسترسترين راههاي كنترل بيماريهاي گياهي است. اما به علت آلودگي هاي زيست محيطي آنها و همچنين به مخاطره انداختن سلامت انسانها و ايجاد مقاومت در عوامل بيماري زا، محققان به دنبال روشهاي جايگزين براي كنترل بيماريهاي گياهي هستند. در حال حاضر استفـاده از عصاره هاي گياهي به عنوان يكي از روشهاي نوين كنترل بيماري هاي گياهي مطرح است. اين مواد داراي منشأ طبيعي هستند كه باعث آلودگي محيط زيست نمي شوند و تاكنون هيچگونه مقاومت ميكروبي در مقابل عصاره هاي گياهي گزارش نشده است. اين تركيبات پتانسيل بالايي براي استفاده در برنامه مديريت تلفيقي بيماري ها دارند و با توجه به مشكلات موجود در كاربرد قارچكش ها، مطالعه و تحقيق در مورد روشهاي جديد، مطمئن و كم هزينه براي كنترل و مديريت بيماري هاي گياهي يك ضرورت است. عصاره هاي گياهي عليه عوامل مختلف بيماري زاي گياهي مانند عوامل قارچي، باكتريايي و نماتدي استفاده شده است و نتايج موفقيت آميزي از كاربرد آنها ارائه شده است. در اين مقاله، مروري بر كاربردهاي عصاره هاي گياهي متنوع عليه عوامل بيماري زاي مختلف گياهي و نتايج حاصل از كاربرد آنها انجام شده است.
واژگان كليدي: عصاره هاي گياهي، قارچ هاي بيماري زا، باكتري، نماتد

کارایی دو قارچ Pleurotus ostreatus و P. sajor-caju در کاهش جمعیت مرحله آلوده کننده نماتد مولد گره ریشه ،Meloidogyne javanica و امکان کاربرد آنها در کنترل بیولوژیک این نماتد در آزمایشگاه و گلخانه بررسی شد. جمعیت نماتد تکثیر شد و اثر عصاره کشت قارچها بر لاروهای سن دوم نماتد آزمایش شد. اثر سه سطح وزنی کمپوست حاصل از کشت این گونه ها بر کاهش جمعیت نماتد و شاخص گال ریشه و بهبود شاخصهای رشد گیاهان گوجه فرنگی آلودهشده با دو سطح جمعیتی نماتد، ارزیابی شد. عصاره کشت هر دو گونه مورد مطالعه بر روی لاروهای نماتد مولد گره ریشه سمیت نشان دادند و میزان مرگ و میر لاروها در عصاره کشت P. ostreatus بیشتر بود. کاربرد 011 و 051 گرم از کمپوست حاصل از کشت این قارچها، افزایش وزن ریشه و کاهش جمعیت لارو خاك و شاخص گال ریشه را سبب شد. این اثرات در کاربرد کمپوست P. ostreatus بیشتر از کمپوست P. sajor-caju مشاهده شد.

مطالعه تغييرات فيزيولوژيک و بيوشيميايي در شرايط تنش، راهکار مناسبي جهت بررسي جنبه هاي وراثتي تحمل به تنش فراهم مـيآورد. در اين مطالعه، تغييرات وضـعيت آب، تنظـيم کننـده هـاي اسـمزي و فعاليـت آنـزيم هـاي آنتـي اکـسيدان بافـت بـرگ گيـاه ارزن پـادزهري (Panicum antidotale Retz) تحت تنش شوري در شرايط گلخانه طي پنج هفته متوالي ارزيابي شد. اعمال تيمارهـاي شـوري آب آبيـاري (صفر (شاهد)، ۷۰، ۱۴۰، ۲۱۰ و ۲۸۰ ميلي مولار NaCl) در مرحله چهار برگي گياهچه ها آغاز شد . نتايج نشان داد که اختلاف بين بيـشترين محتواي نسبي آب برگ در تيمار غير شور در مقايسه با کمترين مقدار در تيمار ۲۸۰ ميلي مولار شـوري بـه ترتيـب ۶۷/۸، ۳۱، ۲۵، ۲۸ و ۲۷ درصد در هفته هاي اول تا پنجم بود . پتانسيل اسمزي آب برگ در تيمارهاي مختلف شوري با گذشت زمان روندي کاهـشي نـشان داد و از ۷۱۷/۰- مگاپاسکال در هفته اول به ۲۶/۱- مگاپاسکال در هفته پنجم پس از اعمال تنش رسيد . مقدار کل کربوهيدرات هاي محلول برگ نيـز با شوري کاهش يافت . در ۲۸ روز پس از اعمال تنش، فعاليت اسکوربات پراکسيداز در تيمار غير شور ۴۰% بيشتر از تيمار ۲۸۰ ميلي مـولار بود؛ هر چند بيشترين فعاليت آنزيم اسکوربات پراکسيداز به تيمار ۷۰ ميلي مولار شوري تعلق داشت. محتواي نسبي آب بـرگ (**۶۲/۰=r) و پايداري غشا (**۵۲/۰=r) بيشترين همبستگي مثبت را با توليد ماده خشک گياه ارزن پادزهري داشـتند . هـم چنـين، افـزايش فعاليـت مهـار راديکال r=-۰/۶۱**) DPPH) و فنول کل (**۶۹/۰-=r) در توليد ماده خشك و تحمل شرايط شور نقش مؤثري داشتند . روش رگر سيون گام به گام نشان داد که غلظت کل فنول (۷۲۲/۰- = β) و مقدار پرولين بخش هوايي (۲۶۵/۰- = β) از مؤلفه هاي اصلي تحمـل بـه شـوري در گياه ارزن پادزهري محسوب ميشوند.
واژه هاي كليدي : پتانسيل اسمزي برگ، آسکوربات پراکسيداز، پايداري غشاي سلول، فعاليت مهار راديکال

جهت بررسی اثر تنش خشكی و قابلیت تعدیل کنندگی این تنش توسط کود سوپر جاذب روي صفات مورفولوژیكی گیاه شوید آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد .سطوح آبیاري در سه سطح ) شاهد،04 %و 04 % ظرفیت آبیاري( و کود سوپر جاذب زئولیت در دو سطح )مصرف و عدم مصرف سوپر جاذب( اعمال گردید. ژنوتیپ هاي مورد مطالعه شامل دو ژنوتیپ بوده است . نتایج این آزمایش نشان داد که با افزایش تنش خشكی وزن هزار دانه، سطح برگ، تعداد بذر در بوته،تعداد بذر در چتر، تعداد چتر، وزن خشک و تربوته وارتفاع بوته کاهش یافت و ارتفاع ریشه با افزایش تنش افزایش یافت. ژنوتیپ 1 و 2 تقریبا نتایج مشابهی را داشتند اما ژنوتیپ 1 در صفات وزن هزاردانه ،تعداد شاخه هاي فرعی، وزن تر و خشک و ارتفاع بوته به طور معنی داري بهتر از ژنوتیپ 2 بود. با استفاده از کود سوپر زئولیت سطح برگ ،تعداد بذر در بوته،تعداد بذر در چتر افزایش یافت و ارتفاع ریشه و ارتفاع بوته کاهش یافت.
کلمات کليدی: شوید،تنش خشکي،سوپر جاذب زئوليت

به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک و سوپر جاذب بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود دیم رقم آرمان، آزمایشی در سال 13۳2-۳3 در منطقه در جنوب خرم آباد، به طور فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل های آزمایشی شامل اسید سالیسیلیک و سوپر جاذب و اثر متقابل آن ها بر صفات تعداد غلاف در بوته، وزن دانه در بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. با محلول پاشی 2/1 میلی مول اسید سالیسیلیک عملکرد دانه نسبت به شاهد 2۲ درصد افزایش نشان داد. بیشترین تعداد غلاف در بوته) ۳3/۰۴( وزن دانه در بوته) 33/1۴( تعداد شاخه اصلی در بوته) ۸/1( عملکرد دانه) ۰۲۳ کیلوگرم در هکتار( و عملکرد بیولوژیک) ۳۳۰ کیلوگرم در هکتار( از اثر متقابل 1۸ کیلوگرم در هکتار سوپر جاذب و محلول پاشی با غلظت ۰/۴ میلی مولار اسید سالیسیلیک حاصل شد. نتایج نشان داد که با استفاده از اسید سالیسیلیک و سوپر جاذب در شرایط خشکی می توان به عملکرد قابل دست یافت.
واژه های کلیدی: نخود دیم، رقم آرمان، سوپر جاذب، اسید سالیسیلیک

پونه معطر (گياهي دارويي، متعلق به تيره نعناعيان است. در پژوهش حاضر، تأثير تنش شوري بر سطح برگ، طول ساقه، طول ريشه و فعاليت آنزيم هاي CAT ،PPO ،POD ،SOD و APXمورد مطالعه قرار گرفت. بذرها در پيت كشت شدند و در شرايط گلخانه اي 16 ساعت روشنايي، 8 ساعت تاريكي، دماي روزانه و شبانه (25/ 18 درجه سانتيگراد) قرار گرفتند. گياهك هاي 60 روزه به گلدانهاي حاوي پرليت منتقل شده و در محلول هوگلند با غلظتهاي مختلف شوري 0، 25، 50 و 75 ميلي مولار NaCl رشد كردند. گياهچهها طي 5 زمان برداشت مختلف (0 ،10 ، 20، 30 و 40 روز) براي آناليزهاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي برداشت شدند. نتايج نشان داد كه با افزايش سطح شوري طول ساقه و سطح برگ كاهش يافت، در حاليكه طول ريشه تا غلظت 50 ميلي مولار به طور معني داري افزايش و بعد كاهش يافت (05/0 P ). تأخير در زمان برداشت منجر به كاهش بيشتر سطح برگ و طول ساقه شد. با افزايش سطح شوري فعاليت همه آنزيمهاي آنتي اكسيدان در همه برداشت ها افزايش معنيداري را نسبت به شاهد نشان داد (05/0 P ). فعاليت آنزيم هاي PPO ،SOD و APX در ريشه بيشتر از ساير اندام ها بود، در حاليكه فعاليت CAT در برگ بيشتر از ساقه و ريشه بود. بنابراين به نظر ميرسد پونه معطر با افزايش فعاليت آنزيم هاي آنتياكسيدان در ريشه، ساقه و برگ، اثرات منفي تنش شوري را كاهش مي دهد و پاسخ آنتياكسيداني اين گياه به تنش شوري رابطه مستقيم با مدت زمان تنش دارد.
واژه هاي كليدي: پونه معطر، شوري، آنزيم هاي آنتي اكسيدان، اندام، زمان برداشت

تنش شوری يکی از تنشهای مهم غیر زيستی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان است .روشهای مختلفی برای مديريت اين تنش در خاکها وجود دارد گرچه استفاده از سوپر جاذب تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است .به نظر میرسد سوپر جاذب با حفظ ذخیره رطوبت میتواند از افزايش غلظت شديد نمک در خاک در دوره های خشکی و اثرات سوء آن بر گیاهان جلوگیری نمايد .در اين تحقیق اثر سوپر جاذب بر کاهش محدوديت های شوری خاک بر روی دو رقم گندم بررسی شد .نتايج نشان داد که اثر سوپر جاذب بر طول اندام هوايی، وزنتر اندام هوايی، وزن خشک اندام هوايی، سطح برگ، تعداد خوشه، غلظت سديم، پتاسیم، کلسیم و منیزيم گیاه و اثر متقابل سوپر جاذب و شوری بر طول اندام هوايی، وزنتر اندام هوايی، وزن خشک اندام هوايی و سطح برگ، غلظت کلسیم گیاه در سطح آماری59% معنی دار شد . در کل میتوان نتیجه گیری نمود کاربرد سوپر جاذب تا حدود زيادی محدوديتهای شوری بر ريشه و عملکرد گیاهان آزمايشی را کاهش داد.
واژه های کلیدی: تنش شوری ، سوپر جاذب، مديريت خاک ، گندم

پرولين بـه عـنوان يـك اسـمولايت مهم، در تعديل فشار اسمزي سلول تحت تنش کم آبي نقش اساسي دارد. در سلول هاي گياهي، آنزيم دلتا-١- پرولين- ٥- كربوكسيلات سنتتاز ( P5CS) وجود دارد که تحت شرايط خشکي، فعاليت اين آنزيم تشديد شده و مقدار پرولين را در داخل سلول به حدي بالا مي برد که از خسارت زياد کم آبي به گياه جلوگيري مي كند. در اين پژوهش، ژن کد کننده آنزيم P5CS که تحت کنتـرل پروموتور 35S ويروس موزاييک گل کلم قرارداشت در ناقل دوگانه pBI121 حاوي ژن هاي gus وnptII کلون شد و سپس اين ناقل به باکتري Agrobacterium tumefaciens سويه C58(pGV3101) انتقال يافت. باکتري اخير براي توليد گياهان توتون تراريخته حاوي ژنp5cs بـه کـار گـرفته شـد. با تکثير قطعه ٧٦٥ جفت بازي توالي داخل ژن p5cs از گياهان تراريخته و نيز تشکيل رنگ آبي در بافت اين گياهان، انتقال موفقيت آميز کلون حاوي ژن p5cs به داخل گياهان توتون به روش انتقال با آگروباکتريوم تأييد شد. ميـزان پـرولين توليد شده در اين گياهان تحت آبياري معمولي و نيز تنش ٥ روزه کم آبي اندازه گيري شد و نتايج آزمايش نشان داد که در مقايسـه بـا گـياهان شـاهد، توتـون هاي تراريخته مقدار زيادي پرولين در حد ٩١/٩٦ تا ٨٩١/١٣٣٠ ميلي گرم پرولين در هر گرم برگ در شـرايط آبـياري طبيعـي تولـيد كـرده اند. اين غلظت پرولين در شرايط تنش ٥ روزه کم آبي بيشتر بوده و در حدود ٤٥٤/٢٠٤ تا ٧٧/٢٠٣٩ تخمـين زده شـد. تفاوت توليد سطح پرولين در گياهان شاهد و نيز گياهان تراريخته، تحت آبياري معمولي و کم آبي، نشان داد که بيان ژن p5cs در گياهان تراريخت باعث افزايش تحمل به تنش خشکي در اين گياهان مي شود که اين يافته ها شايد بتواند براي يافتن راه حلي براي مقابله با تنش کم آبي در محصولات مهم کشاورزي مفيد باشد.
واژه هاي كليدي : p5cs ، پروموتور 35S ، ناقل دوگانه pBI121، ژن gus ، ژن nptII ، آگروباکتريوم

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد گندم تحت تاثیر سوپر جاذب و تنش خشکی آزمایشی به صورت از فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش فاکتور A شامل چهار سطح )33،23،11،3( گرم بر متر مربع سوپر جاذب و فاکتور B شامل دو سطح آبیاری)7-13روز( بود در این آزمایش برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه ،عملکرد بیولوژی و ارتفاع بوته تحت تأثیر مقادیر مختلف سوپرجاذب قرار گرفتند. بطوریکه با افزایش مقادیر سوپرجاذب هر یک از صفات مذکور روند افزایشی داشت نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد 33 گرم پلیمر سوپر جاذب در متر مربع بین مقادیری که در این آزمایش بررسی شدند، بهترین تأثیر را بر رشد و عملکرد گندم در تمامی شرایط آبیاری 7 روز و آبیاری 11روز از خود نشان داد. تیمار کاربرد سوپر جاذب و دور آبیاری 11روز با تیمار عدم مصرف سوپر جاذب و دور آبیاری 7 روز اختلاف معنی داری وجود نداشت. در برخی از صفات باتوجه به این مطالب میتوان نتیجه گرفت که با کاربرد سوپر جاذب میتواند دور آبیاری را از 7 روز به 11 روز رساند، و در میزان آب مصرفی صرفه جویی کرد.
کلمات کلیدی: سوپر جاذب، خشکی، گندم، عملکرد

با توجه به نقش کشاورزی پایدار و بهبود تحمل به شرایط دیم استفاده از پليمر سوپر جاذب و ميکوریزا به عنوان عواملی که سبب بهبود حفظ آب و نيز بهبود تأمين عناصر برای گياه در زراعت میشود دارای اهميت است، در این تحقيق به بررسی اثر مصرف سوپر جاذب و ميکوریزا بر روی برخی شاخص ها ازجمله عملکرد بيولوژیک، عملکرد دانه، طول ریشه، تعداد گره های ریشه و حجم ریشه در نخود دیم پرداخته شد. آزمایش به صورت طرح اسپليت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 49-1141 در زمين زراعی واقع در شهرستان دلفان از استان لرستان به اجرا درآمد. تيمارها شامل سوپر جاذب در سه سطح) 0، 100و 200 کيلوگرم در هکتار(، ميکوریزا در دو سطح) 0و 200 کيلوگرم در هکتار( و دو رقم نخود )آرمان و آزاد( است. نتایج آزمایش نشان داده است که بيشترین عملکرد بيولوژیک) 2/2132 کيلوگرم در هکتار(، عملکرد دانه) 3/1114 کيلوگرم در هکتار(، طول ریشه) 1/11 سانتیمتر(، تعداد گره ریشه) 13(، حجم ریشه) 4/1 سیسی( مربوط به تيمار 200 کيلوگرم در هکتار سوپر جاذب است. در کليه صفات زراعی، ارقام تفاوت معنیداری با یکدیگر نداشتند. اثر متقابل بين سوپر جاذب و ميکوریزا بر صفات عملکرد بيولوژیک) (، عملکرد دانه) (، طول ریشه) ( و تعداد گرههای ریشه ) معنیدار شده است. نتایج حاصل از آزمایش نشاد داده است که در کاربرد 200 کيلوگرم در هکتار سوپر جاذب نسبت به عدم کاربرد و یا کاربرد 100 کيلوگرم در هکتار ميزان عملکرد دانه، عملکرد بيولوژیک، طول ریشه و تعداد گره های ریشه ،افزایش یافته است که به دلایل حفظ رطوبت و نيز ایجاد حالت انبساط باعث بهبود تهویه و نفوذپذیری آب می شود و آب را تا حدودی برای گياه فراهم میکند. همچنين نتایج حاصل از آزمایش نشان داده است که کاربرد 200 کيلوگرم در هکتار ميکوریزا نسبت به عدم کاربرد آن سبب بهبود عملکرد دانه، عملکرد بيولوژیک، طول ریشه، تعداد گره های ریشه نخود میشود.
واژه های کلیدی: ميکوریزا، سوپر جاذب، ریشه، نخود

به منظور سنجش قابلیت استفاده از پلیمرهاي سوپر جاذب بر روي خصوصیات رویشی گیاه ذرت در شرایط کم آبی آزمایشی در تابستان 3931 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان اجرا شد .آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح آماري بلوك هاي کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل آبیاري، رقم و مقادیرهاي مختلف سوپر جاذب به شرح ذیل می باشد: تیمارهاي مختلف آبیاري شامل آبیاري با فاصله 2 روز ، آبیاري با فاصله 4 روز و آبیاري با فاصله 6 روز ، ارقام ذرت شامل رقم 407 و رقم ماکسیما و مقادیرهاي مختلف سوپر جاذب شامل 0، 2، 4 و 6 گرم بر کیلوگرم خاك در هر گلدان بود .در این آزمایش از گلدان هاي پلاستیکی سیاه رنگ با ارتفاع 71 سانتیمتر، قطر پایینی 41 سانتیمتر و قطر بالایی 81 سانتیمتر به تعداد 72 عدد گلدان استفاده شد. جهت آماده سازي محیط کشت، چهار کیلوگرم خاك با مقدار سوپر جاذب و کود شیمیایی لازم مخلوط شده و به داخل گلدان ها ریخته و بلافاصله کشت انجام شد. سوپر جاذب مورد استفاده از نوع 200 superab A و محصول شرکت بلور آب، بود. در هر گلدان تعداد 10عدد بذر ذرت کشت شد که بعد از 4 برگی شدن 5 عدد از بوته ها با فواصل مناسب نگهداري و بقیه از خاك خارج شدند در مرحله 21 تا 41 برگی ،برداشت انجام شد. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش سوپر جاذب از 4 به 6 گرم در کیلوگرم خاك حجم ریشه را 5/21 درصد افزایش داد. سطح برگ نیز در تیمار 6 گرم سوپر جاذب 3/32 درصد افزایش نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته در تیمار 6 گرم سوپر جاذب با فاصله 2 روز آبیاري مشاهده شد و بیشترین وزن خشک ریشه در تیمار 6 گرم سوپر جاذب با فاصله آبیاري 4 روز اتفاق افتاده و در مجموع به نظر میرسد استفاده از سوپر جاذب به دلیل نگهداري رطوبت در خاك تنش هاي خشکی در گیاه را به تاخیر می اندازد .
واژه هاي کلیدي: سوپرجاذب ،خصوصیات رویشی ، ذرت، آبیاري، گلخانه

تأثير غلظت پائين (25 ميلي مولار) سديم كلريد بر روي رشد و فتوسنتز گياه سديم پسند چغندر قند (Beta vulgaris L.) در محيط هيدروپونيك مورد بررسي قرار گرفت. به منظور مطالعه اثر كاربرد پلي آمينها روي پاسخ رشدي گياهان به شوري ملايم، پوترسين و اسپرميدين در غلظت 5/0 ميلي مولار به محيط ريشه افزوده شد. تحت تأثير شوري ملايم، رشد اندام هوايي و ريشه 37 و 58 درصد به ترتيب در اندام هوايي و ريشه تحريك شد. كاربرد پوترسين در شرايط شاهد تأثير معني داري روي رشد ريشه يا اندام هوايي نداشت، ولي اسپرميدين موجب كاهش معني دار رشد اندام هوايي گرديد. به همين ترتيب تأثير مثبت شوري ملايم بر رشد گياهان، در حضور اسپرميدين كاهش يافت. مقدار كلروفيل b،a و كلروفيل كل به صورت معني داري در تيمار شوري افزايش يافت. كاربرد پوترسين موجب افزايش اين پارامترها تنها در گياهان شاهد شد، ولي كاربرد اسپرميدين در هيچ كدام از گياهان شاهد و يا تيمار شوري تأثيري نشان نداد. پارامتر هاي فلوئورسانس كلروفيل تحت تأثير تيمار شوري و يا كاربرد پلي آمينها قرار نگرفت. تثبيت خالص 2CO تحت تأثير تيمار شوري به صورت معني داري افزايش يافت كه همراه با افزايش هدايت روزنه اي بود. كاربرد پوترسين موجب كاهش تثبيت خالص 2CO در هر دو گروه گياهان شاهد و تيمار شوري گرديد. برعكس، اسپرميدين موجب افزايش تثبيت خالص 2CO در گياهان شاهد و كاهش آن در تيمار شوري شد. شوري موجب تغييري در مقدار فنلهاي برگ نشد، ولي كاربرد هردو پلي آمين موجب افزايش آن گرديد. فعاليت آنزيم فنيل آلانين آمونيا لياز برگها تحت تأثير شوري قرار نگرفت، ولي كاربرد پلي آمينها موجب افزايش فعاليت اين آنزيم البته تنها در شرايط شاهد گرديد. فعاليت آنزيم پلي فنل اكسيداز برگ نيز تحت تأثير شوري قرار نگرفت، در حالي كه كاربرد اسپرميدين موجب افزايش فعاليت اين آنزيم در هر دو گروه شاهد و شوري شد. شوري موجب كاهش مقدار پروتئين كل گياهان گرديد و تيمار پلي آمينها نيز اين كاهش را تشديد نمود. نتايج پيشنهاد مي دهد كه تحريك رشد در شوري ملايم به دليل افزايش هدايت روزنه اي و افزايش تثبيت 2CO بوده است. از سوي ديگر، افزايش فعاليت پلي فنل اكسيداز برگ تحت تأثير اسپرميدين كه مي تواند منجر به توليد انواع فنلهاي اكسيد شده و راديكالهاي آزادگردد، احتمالاً يكي از دلايل مهار رشد ناشي از كاربرد اسپرميدين در برگها بوده است. نتايج پيشنهاد مي كند كه كاربرد پلي آمينها در گونه هاي سديم دوست برخلاف گونه هاي حساس به شوري اثر مثبتي روي رشد ندارد، بلكه اثر تحريك كنندگي شوري را نيز كاهش مي دهد.
واژه هاي كليدي: چغندر قند، شوري ملايم، پلي آمين، تركيبات فنلي

This study was carried out in the General Commission for Scientific Agricultural Research (GCSAR) at Der Ez Zour Agricultural Research Center, during 2009- 2010 growing seasons. The role of Na+, K+, Na+/K+, carbohydrates accumulation of leaves, and sugar content of roots on the osmotic adjustment was studied in 10 sugar beet genotypes (five were monogerms and five were multigerms), under salinity stress. Sugar beet plants were irrigated with saline water, with the electrical conductivity (EC) ranging from 8.6-10 dS.m-1 in the first year and 8.4-10.4 dS.m-1 in the second year. A randomized complete block design (RCBD) with three replicates was used. The results showed that Na+ content in leaves and roots of all genotypes was increased in salinity stress, but the increment in leaves was higher than in roots. K+ contents in leaves and roots were decreased in all genotypes, but this reduction was lower in roots as compared with leaves. This may be due to the substitution of Na+ with K+ in such condition. However, under salinity stress concentrations of inorganic solutes (Na+, and K+) in leaves was higher than those in roots. Kawimera (multigerm) was considered the most tolerant genotype because of high Na+ content in its leaves and roots, whereas the most sensitive genotype was Tigris (multigerm), which had the lowest content of Na+ in leaves and roots. Generally, the accumulation of soluble sugars in leaves was higher in tolerant genotypes as compared with non-tolerant ones. The results exhibited no correlation between sugar content in roots and salinity stress. Correlation analysis showed Na+ content followed by soluble sugars as the main solutes for osmotic adjustment in sugar beet leaves under salinity conditions. Moreover, both sucrose and Na+ contents in beet root could be considered the main solutes for osmotic adjustment.
Keywords: genotypes, osmotic adjustment, salinity stress, sugar beet